PODGLĄD ATOMU
     
 

Bogurodzica - najstarszy zabytek języka

Przeczytaj znajdujący się poniżej tekst Bogurodzicy i wykonaj polecenia.


[Bogurodzica, rękopis z 1407 roku]

Bogurodzica to najstarszy polski tekst poetycki oraz religijny. Jego autor pozostaje anonimowy. Pieśń najprawdopodobniej powstała na przełomie XIII i XIV wieku. Pierwsze zapisy tekstu pochodzą z XV wieku, ale wcześniej funkcjonował on w tradycji ustnej. Bogurodzica traktowana jest jednocześnie jako pierwszy hymn polski. Była śpiewana przed bitwą pod Grunwaldem w 1410 roku. Od 1506 roku jej tekst dołączono do statutu Jana Łaskiego. Wtedy pojawiała się informacja, iż jej autorem mógł być święty Wojciech, jednak badacze odrzucają tę hipotezę.

Bogurodzica

Bogurodzica, dziewica, Bogiem sławiena Maryja!
U twego syna, Gospodzina, matko zwolena Maryja!
Zyszczy nam, spuści nam.
Kirielejson.

Twego dziela Krzciciela, bożyce,
Usłysz głosy, napełni myśli człowiecze.
Słysz modlitwę, jąż nosimy,
A dać raczy, jegoż prosimy,
A na świecie zbożny pobyt,
Po żywocie rajski przebyt.
Kirielejson.

Polecenia:

1. Określ podmiot liryczny pieśni. W której osobie się wypowiada? Kogo reprezentuje?
2. Do kogo się zwraca podmiot liryczny? W jaki sposób wskazany jest adresat wypowiedzi?
3. Jaki typ liryki wyróżniony ze względu na typ podmiotu lirycznego reprezentuje ten tekst?
4. Jak kończy się każda strofa? Jaki charakter ma utwór? Uzasadnij odpowiedź, odwołując się do tekstu Bogurodzicy.
5. Podkreśl wszystkie wyrażenia charakteryzujące Matkę Boską. Na podstawie wskazanych określeń scharakteryzuj Marię.
6. W jakiej roli występuje w przytoczonym tekście Matka Boska? O co prosi ją podmiot liryczny? Co dla ludzi średniowiecza jest najważniejsze?
7. W ikonografii wschodniej bardzo popularna stała się figura deesis. Wykorzystano w niej kompozycję opartą na liczbie trzy. W centrum usytuowany jest Chrystus, po jednej stronie prezentuje się Matkę Boską, po drugiej zaś – Jana Chrzciciela. Dwie boczne postacie to orędownicy ludzi. Deesis pojawia się także w tekstach literackich.


[Deesis, ikonostas w cerkwi św. Proroka Eliasza w Jarosławiu XVII wiek]

8. Czy w Bogurodzicy odnajdujesz deesis? Uzasadnij swoją wypowiedź, odwołując się do tekstu.
9. Zbadaj, z ilu wersów składa się pierwsza strofa utworu, a z ilu – druga. Sprawdź w Słowniku symboli Władysława Kopalińskiego albo innym dostępnym źródle, co symbolizują te liczby. Jakie znaczenie dla interpretacji utworu ma wykorzystanie symboliki owych liczb?


[Współczesny zapis nutowy Bogurodzicy]


Tytuł: Bogurodzica - najstarszy zabytek języka
Opis skrócony: Przeczytamy tekst Bogurodzicy. Scharakteryzujemy przedstawiony w nim wizerunek Matki Boskiej. Dowiemy się, czym charakteryzowała się figura deesis w ikonografii chrześcijańskiej. Na zakończenie odpowiemy na pytanie, w jaki sposób forma najstarszej pieśni religijnej oddaje jej treść.
Autor(rzy): Katarzyna Szymańska
Hasła treści „Bogurodzica”, Matka Boska, hymn, deesis
Uwagi metodyczne prowadzący powinien wyjaśnić uczniom w momencie lektury tekstu te słowa, które są dla nich niezrozumiałe.prowadzący powinien wyjaśnić uczniom w momencie lektury tekstu te słowa, które są dla nich niezrozumiałe.
Szacowany MINIMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 60
Szacowany MAKSYMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 60

 
Materiały udostępniane za pomocą Serwisu można wykorzystywać zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska,
z wyjątkiem materiałów, które zostały wyraźnie oznaczone jako nieobjęte postanowieniami tej licencji.
Strona współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego z projektu: „Opracowanie i pilotażowe wdrożenie innowacyjnych programów nauczania – zgodnych z polską podstawą programową kształcenia ogólnego – przeznaczonych dla uczniów – dzieci obywateli polskich za granicą”.
Deklaracja dostępnosci